Beste studenten, gewaardeerde collega’s, professoren, partners en vrienden van onze Academica-gemeenschap,
Met grote trots heet ik u welkom bij de opening van ons nieuwe academisch jaar. Dit jaar voelt bijzonder: we markeren het einde van onze eerste vijf jaar als University of Applied Sciences en de start van een nieuwe fase voor Academica – én voor mij persoonlijk.
Het afgelopen jaar bracht veel uitdagingen met zich mee. Forse bezuinigingen in het onderwijs, toenemende maatschappelijke ongelijkheid, urgente duurzaamheidsvraagstukken en de doorwerking van digitalisering op alle niveaus van de samenleving. Juist in die omstandigheden heeft Academica koersvast geopereerd en laten zien dat kwaliteit, innovatie en maatschappelijke verantwoordelijkheid de basis blijven waarop wij bouwen.
In het licht van de afsluiting van ons lustrum wil ik graag eerst met u terugblikken op de thema’s die de afgelopen jaren centraal stonden, om vervolgens vooruit te blikken. Elk jaar bracht een nieuw leidmotief dat onze koers bepaalde en ons inspireerde, en terugkijkend nog steeds actueel zijn.
In die openingsspeech citeerde ik Kim Putters, die pleitte voor een nieuw sociaal contract waarin de wetenschap partner wordt in het vormgeven van een rechtvaardige, duurzame toekomst. We voelden de verantwoordelijkheid om als jonge geaccrediteerde instelling voor hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, de brug te slaan tussen academische inzichten en de samenleving – met andere woorden: om wetenschap en praktijk hand in hand te laten gaan. Terugkijkend zie ik hoe die oproep richtinggevend is geweest en gebleven. Steeds meer brengen we onze onderzoekers en professionals in het veld samen om kennis toe te passen daar waar het ertoe doet. Dat beginsel – dat échte vooruitgang ontstaat in dialoog tussen wetenschap en werkveld – is verankerd in ons DNA, en nog steeds zeer actueel.
Een voortdurende lerende houding in een wereld vol turbulentie. Onze samenleving werd en wordt nog steeds, geconfronteerd met meerdere crises tegelijk – van klimaatverandering tot sociale ongelijkheid – we benadrukten de noodzaak om wendbaar en veerkrachtig te zijn. Een flexibele geest en een open vizier die nodig is om de toekomst vol te houden; dat we moeten durven uitzoomen en ons blijven ontwikkelen, juist te midden van snelle en onvoorspelbare veranderingen. Dat inzicht dragen we tot op de dag van vandaag met ons mee. Academica schept actief ruimte voor voortdurende professionele ontwikkeling en innovatie, opdat leven lang leren geen slogan blijft maar realiteit wordt. Een mooi voorbeeld hiervan is hoe we recent onze eerste volledig online leergang hebben gelanceerd, in zowel het Nederlands als het Engels, om ons onderwijs wereldwijd toegankelijk te maken voor professionals met een volle agenda. Die digitale stap vergroot onze reikwijdte en onderstreept onze inzet om leren voor iedereen, altijd en overal, mogelijk te maken.
We spraken dat jaar uit dat ons onderwijs en leiderschap expliciet in dienst moeten staan van het grotere goed. Het was een oproep om onze welvaart onlosmakelijk te verbinden met het welzijn van mens en planeet, en ervoor te zorgen dat niemand wordt achtergelaten. In 2023 verwierven we de B Corp-Status – een mondiale erkenning dat wij als instelling maatschappelijke impact als leidmotief zien. De waarden – duurzaamheid, inclusiviteit en sociale rechtvaardigheid – zijn verankerd in al onze programma’s en partnerships. We blijven benadrukken dat onderwijs de basis is voor een betere samenleving voor iedereen. In 2026 zullen vol vertrouwen onze hercertificering als BCorp tegemoet zien.
Vorig jaar, 2024, vierden we de start van ons eerste lustrum met het thema “Wetenschap door praktijk,” het hart van waar Academica voor staat. We brachten het thema van ons eerste academisch jaar een stap verder. Academische kennis komt tot volle wasdom in wisselwerking met de praktijk. We staan niet op een ivoren toren, maar midden in de samenleving. We delen de resultaten van praktijkonderzoek door onze eigen studenten en professionals hier over te laten spreken en publiceren. Ook werken we zelf actief aan het delen van onze kennis en inzichten: En als prachtig resultaat hiervan introduceerde we vandaag ons boek Duurzame Schoolontwikkeling, en werden er in de jaren hiervoor al meerdere wetenschappelijke studies gepubliceerd over zowel het effect van deze zogenoemde HPS aanpak als onze leiderschapsaanpak. Binnenkort zullen we onze zogenoemde ME WE WORK WORLD aanpak als succesformule voor duurzame leiderschapsontwikkeling presenteren en wetenschappelijk laten toetsen.
Het is inspirerend om te zien hoe wetenschap uit de praktijk geen loze kreet is, maar daadwerkelijk leidt tot inzichten en oplossingen die scholen en organisaties verder helpen.
Deze vier opeenvolgende en nauw met elkaar verbonden thema’s, vormen samen een doorlopende ontwikkelingslijn in de reis van Academica. Ze hielpen ons stil te staan bij wat werkelijk belangrijk is en gaven richting aan onze keuzes en daden. Ook nu, bij de opening van het jaar 2025–2026, vóel ik hoe die inzichten hebben bijgedragen aan de groei van Academica tot de instelling die we vandaag de dag zijn. Van een pionierende nieuwkomer zijn we in vijf jaar tijd uitgegroeid tot een volwaardige University of Applied Sciences, stevig verankerd in het hart van het werkveld. Dankzij doelgerichte vernieuwing, jaarlijkse publicaties en het vasthouden aan onze missie verbinden we nu wetenschap, praktijk en publieke waarde met elkaar – lokaal, nationaal én internationaal.
Die rode draad van de afgelopen jaren bereidt ons ook voor op de volgende stap. Ze vormen het fundament waarop we vandaag voortbouwen.
Als we de lijn doortrekken naar vandaag, zien we dat de vragen waarmee we geconfronteerd worden alleen maar scherper zijn geworden. We leven in een tijd waarin de grenzen tussen waarheid en perceptie vervagen, waarin algoritmen steeds vaker onze keuzes beïnvloeden, en waarin de georganiseerde massa soms luider klinkt dan het zorgvuldige argument. Wetenschap en onderwijs staan onder druk, zoals zichtbaar werd in het debat over academische vrijheid. Tegelijkertijd zien we hoe praktisch geschoolden zich steeds vaker afkeren van een systeem dat zij ervaren als een “diplomademocratie”, waarin vooral academici het voor het zeggen hebben.
Dit alles wijst op een bredere maatschappelijke onbalans. We ervaren polarisatie in het publieke debat, groeiend wantrouwen richting instituties en de dreiging dat groepen structureel niet gehoord worden. Die spanning is niet nieuw, maar wordt versterkt door de snelheid van technologische en economische ontwikkelingen en door de macht van nieuwe media.
Precies daarom is het thema van dit jaar – Leadership as a Force for Good – niet zomaar gekozen. Het is een oproep om leiderschap opnieuw te definiëren: niet als het behalen van kortetermijnresultaten of het beheersen van systemen, maar als een morele kracht die richting, rust en reflectie biedt in een wereld die versnelt en verdeelt.
Wanneer we nadenken over leiderschap, wordt de blik vaak gericht op zichtbare prestaties: de strategie die is uitgestippeld, de cijfers die zijn behaald, de resultaten die op papier staan. Maar de vraag dringt zich steeds sterker op of dat nog voldoende is. In een wereld waarin onzekerheid en complexiteit de regel zijn, blijkt dat leiderschap dat werkelijk betekenisvol is, niet geworteld ligt in structuren of functies, maar in karakter. Zoals elke rivier ontspringt bij een bron, zo ontspringt ook leiderschap bij een bron: de innerlijke overtuiging en de waarden die richting geven aan keuzes en daden.
De kern van waardengedreven leiderschap ligt in drie morele krachten die elkaar versterken. Integriteit, Vertrouwen en verantwoordelijkheid.
Deze drie krachten vormen samen het ethisch fundament waarop geloofwaardig leiderschap rust. Ze zijn lang weggezet als zachte waarden, maar in werkelijkheid zijn ze harde voorwaarden voor stabiliteit en koersvastheid. Juist nu technologie versnelt, algoritmen ons gedrag beïnvloeden en waarheid en perceptie steeds meer door elkaar lopen, is er behoefte aan leiders die teruggrijpen op dit fundament. Leiders die stil durven staan waar anderen haasten, die luisteren waar anderen roepen, en die verantwoordelijkheid nemen waar anderen wegkijken.
Leadership as a Force for Good betekent niet dat alles maakbaar is. Het betekent wel dat leiderschap altijd een keuze inhoudt.
Niet om te beheersen, maar om te behoeden. Niet om macht na te jagen, maar om betekenis te geven. Niet om korte termijnwinst, maar om een wereld achter te laten die beter is voor de generaties na ons.
Het is daarmee geen abstract model, maar een praktische opdracht. Een uitnodiging aan iedere professional, bestuurder, leraar en student om zichzelf te zien als onderdeel van een groter geheel. Leiderschap begint niet bovenaan een hiërarchie, maar in het dagelijks handelen van ieder mens. In de manier waarop wij ons verhouden tot de ander, in de bereidheid om verantwoordelijkheid te dragen, en in de keuze om waarden te laten spreken in ons werk. Zo krijgt leiderschap gestalte als een kracht ten goede: een bron van richting, verbinding en hoop in een wereld die dieper dan ooit om houvast vraagt.
In december verschijnt daarom mijn nieuwe boek Your Choice: Leadership as a Force for Good. Daarin wordt deze visie theoretisch verdiept én praktisch uitgewerkt met voorbeelden uit onderwijs, het bedrijfsleven, en de maatschappelijke context. De titel benadrukt wat ik hier vandaag wil onderstrepen: dat leiderschap altijd begint met een keuze. Uw keuze.
Vandaag luisteren we naar twee inspirerende gastsprekers die ons vanuit verschillende invalshoeken laten zien hoe actueel en noodzakelijk dit thema is.
De eerste spreker richt onze aandacht op de noodzaak van goed onderwijs en vooral van goede leraren. Want zonder sterke leraren die jonge mensen begeleiden, uitdagen en inspireren, verliezen alle systemen en innovaties hun betekenis. Goed onderwijs is de sleutel tot kansengelijkheid, tot maatschappelijke stabiliteit en tot de vorming van nieuwe generaties die niet alleen kennis hebben, maar ook waarden en verantwoordelijkheid dragen.
De tweede richt zich op de impact van kunstmatige intelligentie op de wereld. AI verandert hoe we kennis vergaren, hoe onze studenten leren en hoe onderzoek plaatsvindt. Het versnelt beslissingen en biedt ongekende kansen, maar roept ook fundamentele vragen op over autonomie, menselijke maat en waarheidsvinding. Het vraagt van ons leiderschap dat niet alleen techniek omarmt, maar ook de morele kaders schept waarbinnen technologie de samenleving werkelijk dient.
Samen maken deze bijdragen duidelijk dat Leadership as a Force for Good geen abstract ideaal is, maar een opdracht die zich uitstrekt van de digitale wereld, ons vakgebied, ons team, en wie we zelf willen zijn. Steeds opnieuw gaat het om de vraag: hoe geven wij leiding op een manier die goed is voor mens, samenleving en toekomst?
Tot slot een persoonlijke boodschap. Sinds 1 september jl. is Mirte van den Berg benoemd als bestuurder van Academica. Daarmee zetten we als Academica een belangrijke stap in de continuïteit van ons leiderschap. Per 1 januari 2026 zal Mirte bovendien formeel mijn rol als voorzitter overnemen. Wij hebben groot vertrouwen in haar leiderschap. Met haar rijke ervaring in het onderwijs en haar bijdrage aan Academica de afgelopen vijf jaar brengt zij de kennis, visie en energie die nodig zijn om onze koers voort te zetten én te vernieuwen. Met Mirte aan het roer creëren we ruimte voor verfrissende doorgroei, waarbij de waarden en missie die ons de afgelopen jaren hebben geleid stevig verankerd blijven.
Augustinus zei ooit: “Wij zíjn de tijden.” Dat is mijn oproep aan u allen: wees zelf de verandering die u wilt zien. Wees nieuwsgierig, wees moedig en wees een force for good.
Ik verklaar hierbij het academisch jaar 2025-2026 voor geopend. Ik dank u allen hartelijk.