De jury van dit jaar, bestaande uit Pim Pollen, Alex Koks, David Roelofs en Erik Meester, heeft aan studenten en deelnemers van Academica gevraagd om boeken te noemen die volgens hen veel impact hebben gehad op hun professioneel handelen als leraar, schoolleider of onderwijsprofessional. Uit deze inzendingen ontstond een longlist van titels die de onderwijswereld van 2025 hebben geraakt. Daaruit werd een shortlist samengesteld van zeven boeken die ieder op hun eigen manier bijdragen aan beter onderwijs, vakmanschap en reflectie. De jury heeft deze boeken gelezen, besproken en gewogen op hun inhoudelijke kwaliteit, relevantie voor de dagelijkse praktijk en blijvende invloed op het denken en handelen van onderwijsprofessionals.
1. Jacquelien Bulterman – Het lerarentekort: Pleidooi voor vakmanschap (Amsterdam University Press, 2023)
Bulterman laat zien dat het lerarentekort niet slechts een personeelsvraagstuk is, maar een symptoom van een dieperliggend probleem: de onderwaardering van het leraarsvak. Zij pleit voor het herstel van professioneel vertrouwen, ruimte voor vakmanschap en hernieuwde trots op het ambacht.
Impact: dit boek geeft leraren en schoolleiders taal om de kern van het beroep opnieuw te definiëren en maakt pijnlijk duidelijk dat oplossingen niet alleen in werving en beloning liggen, maar in de professionele cultuur zelf.
2. Martin Bootsma – Brieven aan Miyo (Telos Uitgevers, 2025)
In een reeks brieven aan zijn stagiaire Miyo reflecteert Bootsma op het leraarschap, de liefde voor literatuur en het belang van traagheid en aandacht in een tijd van versnelling. Hij schrijft met de pen van een schrijver en het hart van een leraar.
Impact: dit boek nodigt uit tot bezinning over het hart van het zijn van een leraar. Het inspireert (leraren) om te lezen, te denken, te kijken, en opnieuw te voelen waarom ze ooit voor dit vak kozen. Geen methodiek, geen model, maar een stem van binnenuit het beroep.
3. Academica – Duurzame schoolontwikkeling: De dynamiek van High Performing Schools (Amsterdam University Press, 2025)
Een systemische en onderbouwde blik op hoe scholen zich duurzaam kunnen ontwikkelen. Academica verbindt in dit boek, op basis van 20 jaar ervaring, onderwijswetenschap, veranderkunde, leiderschap en cultuur. Dit leidt tot een set krachtige veranderhefbomen. De vele praktijkvoorbeelden en verhalen uit de veranderpraktijk bieden lezers verschillende spiegels om te reflecteren op hun eigen schoolontwikkeling.
Impact: het boek biedt scholen richting in de zoektocht naar duurzame onderwijsverbetering. Minder ad-hoc, meer systemisch. Een boek relevant voor elke onderwijsleider die de volgende stap wil maken in de ontwikkeling van de school of stichting.
4. Paul A. Kirschner, J. Heal & C. Hendrick – Instructional Illusions (John Catt Educational, 2025)
De auteurs ontmaskeren hardnekkige misvattingen over leren: van ‘iedereen leert op zijn eigen manier’ tot ‘ontdekkend leren werkt altijd beter’.
Impact: het boek bevordert een evidence-informed onderwijspraktijk. Het zet leraren aan tot kritisch denken over aannames en modetrends, en versterkt hun didactische bewustzijn.
5. Eva Naaijkens & Martin Bootsma – En wat als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven? 2.0 (Uitgeverij Pica, 2025)
Een pleidooi voor herwaardering van het gewone, goede lesgeven. Minder papieren kwaliteitszorg, meer vertrouwen in het professionele gesprek in teams. Een tweede editie, met nog meer handvatten, voor elke schoolleider die kwaliteit naar een hoger niveau wil tillen.
Impact: concreet en herkenbaar. Het boek geeft teams handvatten om zelf de regie te nemen over kwaliteit, vanuit vakmanschap en samenwerking.
6. Tim Surma e.a. – Kennisrijk Kansrijk: Naar een onderwijscurriculum voor diepe denkers (LannooCampus, 2025)
Een krachtig pleidooi voor kennisrijk onderwijs waarin denken en weten samengaan. De auteurs brengen een wetenschappelijk een internationaal perspectief op curriculumontwikkeling.
Impact: het boek ondersteunt scholen in het ontwikkelen van een stevig kennisfundament, en helpt leraren om dieper leren bij leerlingen te stimuleren.
6. Bert Wienen – Laat de pedagogische basis met rust! (Instondo B.V., 2025)
Wienen stelt de vraag wat er gebeurt als opvoeden en onderwijzen te veel meegaan in de versnelling van de samenleving.
Impact: een filosofisch-pedagogische reflectie die leraren uitnodigt om rust en nabijheid te herwaarderen — niet direct praktisch, maar verdiepend en actueel.
Na uitvoerige bespreking en overdenking koos de jury één boek dat zich dit jaar onderscheidt van alle anderen. Niet omdat het het meest wetenschappelijk is, maar omdat het de kern van het beroep raakt:
-
De jury koos voor dit boek omdat het een uniek boek is.
-
Een ander boek dan álle andere boeken.
-
Een W.F. Hermans voor de educatieve sector.
-
Een boek waarin de liefde voor het meesterschap van de leraar vanaf straalt.
-
Een boek dat het vak niet versimpelt tot trukendozen en schijnoplossingen.
-
Een boek dat erkent dat leraar zijn een complex vak is.
- In een zeer leesbare en pakkende stijl geschreven voor zowel de leraar die begint aan een opleiding als een ervaren leraar decenia voor de klas.
-
Een boek dat je, als je het leest, laat verlangen om leraar te worden — of beter te worden — of om tóch te blijven.
De winnaar van de Onderwijsboek-Impactprijs 2025 is:
Martin Bootsma – Brieven aan Miyo.
Deze woorden vatten samen waarom de jury dit boek heeft gekozen:
Het boek is niet te dik en niet te dun. Mede door het slim gekozen format van brieven leest als een trein. Het erkent de complexiteit van het leraarsvak, maar inspireert tegelijkertijd tot directe en eenvoudige acties die de schooldag zoveel aangenamer en leerzamer kunnen maken, zoals het gezamenlijk lezen en bespreken van hoogwaardige jeugdliteratuur. ‘Gewoon beginnen’ en vertrouwen op de tijdloze waarde van verhalen. En het zet de lezer zelf aan om (weer) meer te gaan lezen, de wereld in te gaan, en de eruditie van de auteur te benaderen. Het herinnert ons eraan dat goed onderwijs begint bij de professional die lesgeeft, bij aandacht, taal, verbeelding en betrokkenheid. Brieven aan Miyo verbindt hoofd en hart, theorie en ervaring, literatuur en lespraktijk. Daarmee heeft het niet alleen impact op het professioneel handelen, maar ook op de identiteit van de leraar zelf.
De jury feliciteert Martin Bootsma met deze prijs en dankt alle auteurs op de shortlist voor hun waardevolle bijdragen aan het denken over onderwijs. Elk boek op deze lijst draagt op zijn eigen manier bij aan beter onderwijs. Maar met Brieven aan Miyo is er een boek dat het vak zelf weer tot kunst verheft.
Bestel het boek hier.
