Van basisbekwaam tot mastertitel
Evidence informed lesgeven
Wat maakt echt het verschil in leerresultaten? Steeds opnieuw wijzen grootschalige internationale onderzoeken in dezelfde richting: de kwaliteit van de docent is de doorslaggevende factor. Goed opgeleide, vakbekwame, didactisch en pedagogisch sterke leraren zijn van onschatbare waarde voor het leren en ontwikkelen van leerlingen. In landen waar academisch geschoolde leraren de norm zijn, liggen de onderwijsresultaten structureel hoger (Sanders & Rivers, 1996; Muijs & Reynolds, 2011). Deze inzichten onderstrepen het belang van voortdurende investering in de professionele ontwikkeling van leraren en het creëren van een sterke leercultuur in scholen – want waar leraren blijven leren, stijgt de kwaliteit van onderwijs.
Op deze inspiratiepagina vind je verhalen, inzichten en voorbeelden die laten zien hoe krachtig goed lesgeven kan zijn – in iedere klas, in iedere school, bij iedere leerling. Laat je inspireren om ook in jouw rol het verschil te maken. Want onderwijs van hoge kwaliteit begint bij leraren die blijven leren.

Van basisbekwaam tot mastertitel
Tien principes van Rosenshine

Waarom inzetten op de leraar
Als het gaat om de kwaliteit van onderwijs, is er één factor die keer op keer naar voren komt als de meest bepalende: de leraar. Uit zowel nationaal als internationaal onderzoek blijkt dat leraren het grootste verschil maken in het leerproces van leerlingen. Het NRO (Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek) stelt dat de leraar “de meest invloedrijke schoolfactor is als het gaat om de leerprestaties van leerlingen” (NRO, 2020). Ook uit het veelgeciteerde onderzoek van Sanders & Rivers (1996) blijkt dat leerlingen die meerdere jaren achtereen les krijgen van effectieve leraren, aanzienlijk betere leerresultaten behalen dan leerlingen die minder effectieve leraren hebben, zelfs wanneer de beginsituatie vergelijkbaar is.
Muijs & Reynolds (2011) onderbouwen dit verder in hun overzichtsstudies naar effectief lesgeven. Zij tonen aan dat didactische kwaliteit, klasmanagement, hoge verwachtingen en een ondersteunende leeromgeving direct bijdragen aan betere leeruitkomsten. In landen met hoge onderwijsresultaten, zoals Finland en Singapore, is het dan ook vanzelfsprekend dat er intensief wordt geïnvesteerd in de opleiding, ontwikkeling en status van leraren.
Investeren in de leraar betekent investeren in de toekomst. Professionalisering, begeleiding, samenwerking en voldoende tijd voor reflectie en vakontwikkeling zijn geen extraatjes, maar essentiële bouwstenen voor goed onderwijs. Wanneer leraren de ruimte krijgen om zich te ontwikkelen, vertaalt zich dat direct naar betere lessen, meer betrokken leerlingen en sterkere schoolteams.
- Sanders, W.L., & Rivers, J.C. (1996). Cumulative and Residual Effects of Teachers on Future Student Academic Achievement.
- Muijs, D., & Reynolds, D. (2011). Effective Teaching: Evidence and Practice (3rd ed.).
- Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (2020). Wat werkt in de klas: leraar doet ertoe. https://www.nro.nl
Publicaties en materialen
Inzichten en verhalen over effectief lesgeven
Publicaties
Inzichten en verhalen over effectief lesgeven
In het artikel "Een reactie op de Monitor leskwaliteit - De uitdaging om effectief lesgeven te definiëren" bespreken professoren Carl Hendrick en Jim Heal de complexiteit van het vaststellen van wat 'effectief lesgeven' precies inhoudt. Ze analyseren de Monitor Leskwaliteit van de Onderwijsinspectie, die vijf kenmerken van effectieve lessen identificeert:
- Lesklimaat: Een veilige en stimulerende leeromgeving voor leerlingen.
- Klassenmanagement: Efficiënt gebruik van lestijd en duidelijke regels en procedures.
- Instructie: Effectieve begeleiding van het leerproces door middel van introductie, uitleg, oefeningen en feedback.
- Afstemming: Aandacht voor de diverse behoeften van leerlingen en differentiatie in de les.
- Zelfregulerend leren: Het aanleren van studievaardigheden waarmee leerlingen hun eigen leerproces kunnen sturen.
Hoewel de Monitor Leskwaliteit een breed overzicht biedt, wijzen Hendrick en Heal op een gebrek aan specificiteit binnen deze kenmerken. Dit kan leiden tot misinterpretaties en onbedoelde toepassingen in de praktijk, wat mogelijk negatieve gevolgen heeft voor zowel leerlingprestaties als de werkdruk van leraren. Ze benadrukken het belang voor scholen en leraren om diepgaande kennis te hebben van het onderzoek achter elk kenmerk, om zo de effectiviteit van het onderwijs te waarborgen.
Lees het hele artikel hier.
Van chaos tot rust.
Dit is goede didactiek vult de rugzak van leraren verder met kennis over effectieve instructie en vaardigheden die nodig zijn om beredeneerde keuzes te maken in het dagelijks onderwijs. Zoals Greg Ashman al met zijn vorige boek, Dit is goed onderwijs, aantoonde, is hij inmiddels een van de belangrijkste auteurs op het gebied van didactiek. In deze opvolger beschrijft hij de kracht van expliciete instructie. Hierbij combineert hij een gedegen wetenschappelijke onderbouwing met een praktijkgerichte aanpak.
Klik hier om het boek te bestellen.
De eerste van de zes blogs in de serie Hoe leren werkt, geschreven door prof. Carl Hendrik, start met de introductie van George Miller's invloedrijke werk over de beperkingen van het werkgeheugen. Zowel de implicaties van Miller's werk voor het onderzoek naar geheugen en de ontwikkeling van cognitieve theorieën worden benadrukt als de relevantie ervan voor de onderwijspraktijk. Deze eerste blog dient als basis voor latere blogs over leren en lesgeven.
Begin hier met lezen:
Klik hier voor het eerste blog
Klik hier voor het tweede blog
Klik hier voor het derde blog
Klik hier voor het vierde blog
Klik hier voor het vijfde blog
De termen evidence-informed en evidence-based komen steeds vaker voor in onderwijsblogs, beleidstukken en gesprekken over onderwijs. Wat doet een goede evidence-informed docent? En is het voor docenten echt een formule die je doorloopt of geeft het juist ruimte voor creativiteit en intuïtie? Spoiler: het is het tweede.
Waarin onderscheidt een leraar zich? En waarom wordt een leraar met veel andere functies vergeleken? Piet van der Ploeg, expert op het gebied van pedagogiek, ethiek en burgerschap, Deelt er in onderstaande blog zijn mening over.
Lees hier de blog van prof. P. van der Ploeg hier.
In deze aflevering van Duiden met de Muijs hebben we het over Expliciete Directe Instructie (EDI). Er is bijna niemand in het onderwijs die er nog nooit van heeft gehoord. Maar wat zijn de voordelen en valkuilen? En hoe ziet 100% EDI toepassen eruit? En is dat wel noodzakelijk?
De eerste van de zes blogs in de serie Hoe leren werkt, geschreven door prof. Carl Hendrik, start met de introductie van George Miller's invloedrijke werk over de beperkingen van het werkgeheugen. Zowel de implicaties van Miller's werk voor het onderzoek naar geheugen en de ontwikkeling van cognitieve theorieën worden benadrukt als de relevantie ervan voor de onderwijspraktijk. Deze eerste blog dient als basis voor latere blogs over leren en lesgeven.
Begin hier met lezen:
Klik hier voor het eerste blog
Klik hier voor het tweede blog
Klik hier voor het derde blog
Klik hier voor het vierde blog
Klik hier voor het vijfde blog
Metacognitie en zelfregulerend leren zijn effectieve manieren om het leren te beïnvloeden. Maar wat is het? Het concept van zelfregulerend leren is gebaseerd op het uitgangspunt dat leerlingen verantwoordelijk zijn voor hun eigen leren en dus een actieve rol moeten spelen in hun eigen leerproces. Metacognitie is belangrijk en iets dat we in het onderwijs moeten ontwikkelen, maar het probleem is dat er ook heel wat onzin over metacognitie in de onderwijswereld rondgaat. In deze blog bespreken we drie misconcepties.
Lees de blog hier.
Poster - De leraar centraal
De rol van leraren is divers. Niet alleen houdt een leraar zich bezig met het uitvoeren van onderwijs, maar ook met het onderzoeken en ontwikkelen ervan.
Deze poster geeft in een model weer hoe de drie rollen van de leraar samenhangen in relatie tot de leerling en het curriculum (en daarmee het primaire proces). Daarnaast worden de rollen van de leraar in samenhang gebracht tot elkaar en het leerteam binnen de school als professionele leergemeenschap.
Hoe verhoud jij je tot de drie rollen als leraar? En hoe kun je daarbinnen nog beter samenwerken met je collega’s in je leerteam?
Download de poster hier

Meer lezen over dit onderwerp
Van basisbekwaam tot mastertitel
Nieuwsgierig naar hoe je effectiever kunt lesgeven?
Programma Responsive Explicit Teaching
Een uitgebreide opleiding met de nieuwste inzichten over leren en lesgeven, didactische strategieën en diverse lesontwerp componenten.
De evidence-informed leraar
Module 1 van de Master Excellent Teaching.
Master Excellent Teaching
Tweejarige master voor leraren die meer evidence-informed willen werken om meer impact te maken in de klas. Voor die leraar die zich wilt ontwikkelen tot teacher leader in de school.
Schoolleider in het voortgezet onderwijs?
Volg onze MILE-opleiding en krijg je volledige schoolleiders- en masteropleiding vergoed!

Schoolleidersbeurs-VO
Schoolleiders in het VO kunnen nu een beurs aanvragen om te investeren in professionele ontwikkeling. Deze beurs is te gebruiken voor de NVAO-geaccrediteerde schoolleiders-masteropleiding MILE van Academica die in januari weer van start gaat. Hierdoor is het mogelijk om je gehele schoolleiders- en masteropleiding volledig vergoed te krijgen!