Uiteenzetting en checklijst onderwijsbegroting 2026

Op Prinsjesdag presenteerde het kabinet de rijksbegroting voor 2026  inclusief de plannen en investeringen voor het onderwijs. Daarin staan belangrijke verschuivingen voor: tijdelijke subsidies worden omgezet naar structurele bekostiging, er komen extra middelen voor basisvaardigheden en kansengelijkheid en scholen krijgen ondersteuning bij het aantrekken en behouden van personeel. Maar: tussen al die beleidsstukken en tabellen is het soms zoeken naar wat je nu concreet moet doen. Daarom hebben we de belangrijkste veranderingen in het PO, VO en MBO voor je samengevat én omgezet in een praktische checklist per kwartaal. 

Vijf hoofdpunten

1. Tijdelijke subsidies → structurele bekostiging
   OCW zet door: basisvaardigheden gaan vanaf 2027 via een nieuw bekostigingsinstrument (“gerichte bekostiging”); vanaf 2029 komen School & Omgeving, schoolmaaltijden en brugfunctionarissen in één structurele aanvullende bekostiging. In totaal wordt circa €1 miljard aan tijdelijke regelingen omgezet naar vaste bekostiging.

    

   • Beleidsprioriteiten 2026 
   • Gelijke Kansen—toekomst S&O/brug/schoolmaaltijden

    

2. Aanpak lerarentekort: onderwijsregio’s & scholing
   In 2026 is er €272,4 mln bekostiging voor onderwijsregio’s (tekorten aanpakken), €64,4 mln voor de Lerarenbeurs, €60,2 mln voor zij‑instroom en €15,9 mln om OOP/assistenten op te leiden tot leraar.  

   Artikel 9 Arbeidsmarkt- en personeelsbeleid

    

3. Schooldag verrijken, maaltijden en brugfunctionarissen lopen door
   In 2026 is voor School & Omgeving ~€166,7 mln (po) en €111,8 mln (vo) begroot; schoolmaaltijden ~€81,6 mln (po) en €52,7 mln (vo); brugfunctionarissen ~€41,9 mln (po) en €11,5 mln (vo).

   
   Artikel 1 Primair Onderwijs
   Artikel 3 Voortgezet onderwijs
   
   

4. Onderwijskansenregeling blijft
   De eerder voorgenomen afschaffing wordt teruggedraaid; vanaf 2028 structureel €185,9 mln beschikbaar. 
   Belangrijkste beleidsmatige mutaties 

5. MBO: praktijkleren naar bekostiging, krimpmaatregelen en regio’s
   Regeling praktijkleren wordt vanaf 2026 als bekostiging verwerkt (begroot €262,2 mln in 2026; incl. +€7 mln klimaatgerichte opleidingen); er is €30 mln aanvullende bekostiging voor krimpregio’s en extra middelen voor Regionaal Programma & Doorstroompuntfunctie (vsv). 

   Artikel 4 MBO & Volwasseneneducatie
   
   

Wat betekent dit per onderwijssector?

Primair & voortgezet onderwijs (po/vo)

• Basisvaardigheden
  2026 is nog grotendeels overgangsjaar met forse subsidies (po €164,3 mln, vo €87,3 mln). Vanaf 2027 wordt dit structureel in de bekostiging ondergebracht via “gerichte bekostiging” (raming: po €303,7 mln, vo €193,2 mln). Dit geeft scholen meer voorspelbaarheid en minder loketten. Lees hier meer

  
  

• School & Omgeving, schoolmaaltijden, onderwijskansen, brugfunctionarissen
  Deze drie lopen in 2026 gewoon door en worden vanaf 2029 samengebracht in één structurele aanvullende bekostiging met een wetswijziging zodat activiteiten buiten het strikte lesprogramma (o.a. maaltijden) bekostigd mogen worden. 

  • • S&O ( po €166,7 mln, vo €118 mln) subsidieregeling 2025–2028,

    • Schoolmaaltijden (po €81,6 mln, vo 52,7 mln) in 2026

    • Brugfunctionarissen (po €41,9 mln, vo 11,5 mln) in 2026 (subsidieregeling loopt t/m schooljaar 2026–2027; verlenging wordt uitgewerkt)

    • Gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid (GOAB) – specifieke uitkering aan gemeenten blijft doorlopen; afstemming met gemeente blijft cruciaal 

• • • Onderwijskansenregeling (vo) – blijft; kabinet draaide voorgenomen afschaffing terug; structureel €185,9 mln

• Meer transparantie & rol leraren/schoolleiders
  OCW werkt aan wetgeving om de inspraak van leraren en schoolleiders te versterken bij curriculumwijzigingen en om rol en toezicht bij besturen te verduidelijken; daarnaast normen voor overhead en personeelsinzet. Lees hier meer

MBO

• Praktijkleren
  De regeling wordt inhoudelijk voortgezet, maar administratief verschuift zij naar het instrument bekostiging (minder subsidie‑administratie; zelfde doel: leerwerkplekken stimuleren). 2026‑budget: €262,2 mln; voor bepaalde klimaat‑/energietransitie‑opleidingen komt bovenop het reguliere bedrag een extra toelage. Lees hier meer

• Krimp & regionale samenwerking
  Extra €30 mln bekostiging voor instellingen in krimpregio’s; daarnaast structureel budget voor Regionaal Programma en Doorstroompuntfunctie (vsv en begeleiding naar werk), met in 2026 samen ~€93,9 mln (waarvan €43,8 mln via bekostiging naar scholen en €50,2 mln via specifieke uitkeringen naar gemeenten). Lees hier meer

• Doorstroom beroepskolom (vmbo‑mbo‑hbo)
  Budget in 2026 circa €37–39 mln; vanaf 2030 structureel €42,2 mln. Doel: minder uitval/switch en betere doorlopende leerlijnen. Lees hier meer

Waarom dit belangrijk is voor scholen en besturen

• Minder projectencarrousel, meer rust: structurele bekostiging i.p.v. losse subsidies geeft voorspelbaarheid, minder administratieve druk en ruimte voor meerjarig personeelsbeleid. Lees hier meer

• Gerichte aanpak tekorten: onderwijsregio’s en scholingslijnen (Lerarenbeurs, zij‑instroom, OOP‑>leraar) blijven substantieel gefinancierd. Plan vroegtijdig in bij HR/opleidingsplanning. Lees hier meer

• Gelijke kansen in de wijk: voortzetting van S&O, maaltijden en brugfunctionarissen helpt met ouderbetrokkenheid, aanwezigheid en kansengelijkheid; per 2029 wordt dit eenvoudiger via één regeling. Lees hier meer

Handige bedragen op een rij 

Bedragen in de tabellen van Rijksfinanciën zijn in duizenden euro’s; hierboven zijn ze omgerekend naar miljoenen voor leesbaarheid. Controleer voor jouw instelling steeds het exacte instrument (bekostiging vs. subsidie) en jaar.

• Onderwijsregio’s (tekorten): €272,4 mln.

• Lerarenbeurs: €64,4 mln. Zij‑instroom: €60,2 mln + €15,9 mln (OOP→leraar). 

• School & Omgeving: ~€166,7 mln (po) + ~€111,8 mln (vo).

• Schoolmaaltijden: ~€81,6 mln (po) + ~€52,7 mln (vo).

• Brugfunctionaris: ~€41,9 mln (po) + ~€11,5 mln (vo). 

• Praktijkleren (MBO): €262,2 mln (als bekostiging), incl. + €7 mln klimaatopleidingen. 

• Onderwijskansenregeling (VO): €185,9 mln structureel vanaf 2028. 

Checklijst onderwijsbegroting

De eenvoudige checklist is ontwikkeld om schoolbesturen en onderwijsteams houvast te geven bij de uitvoering van de nieuwe OCW-begroting 2026. De begroting bevat veel regelingen, subsidies en bekostigingswijzigingen die verspreid over de jaren 2025–2029 ingaan. Zonder overzicht is het lastig om op tijd de juiste aanvragen te doen, personele keuzes te maken en activiteiten te plannen. De checklist vertaalt deze beleidswijzigingen naar concrete stappen per kwartaal, zodat je niets mist en vooruit kunt werken aan:

• het benutten van beschikbare gelden en programma’s,

• het voorkomen van onderbesteding,

• het borgen van kwaliteit en continuïteit,

• en het tijdig inspelen op structurele veranderingen in de bekostiging.

Bronnenlijst

• OCW Begroting 2026 – Hoofdstuk VIII (landing): Rijksfinanciën – OCW 2026
• Beleidsprioriteiten (o.a. structurele bekostiging basisvaardigheden, S&O/maaltijden/brug per 2029): 2.1 Beleidsprioriteiten
• Belangrijkste mutaties (o.a. Onderwijskansenregeling, RBS‑reeks/NIS2): 2.2 Mutaties
• Primair onderwijs (bedragen S&O, schoolmaaltijden, brugfunctionaris, basisvaardigheden): Art. 1 PO
• Voortgezet onderwijs (bedragen S&O, schoolmaaltijden, brugfunctionaris, basisvaardigheden): Art. 3 VO
• Arbeidsmarkt & personeelsbeleid (onderwijsregio’s, Lerarenbeurs, zij‑instroom): Artikel 9
• MBO & Volwasseneneducatie (praktijkleren→bekostiging, krimp, regio & doorstroom): Art. 4
• Toekomst S&O/Brugfunctionaris/Schoolmaaltijden (structurering per 2029 + juridisch spoor): Gelijke Kansen – nieuws (28‑08‑2025
• 1e suppletoire 2025 OCW (achtergrond RBS, NIS2, basisvaardighedenbedrag per leerling): Mvt 36 725‑VIII nr. 2 (pdf)