In het onderwijs wordt vaak gezegd: “Leraren maken het verschil.” Maar wat betekent dat concreet? En hoe zorgen we ervoor dat leraren hun impact optimaal kunnen benutten? Recent onderzoek van Thomas L. Good (2024) werpt een interessant licht op deze vragen. Hij blikt terug op meer dan vijftig jaar onderzoek naar leraar verwachtingen en lerareneffectiviteit en de inzichten zijn verrassend relevant voor hoe we professionalisering vandaag de dag vormgeven. In deze blog zetten we de belangrijkste lessen op een rij én laten we zien hoe ze naadloos aansluiten bij vijf praktische stappen voor duurzame ontwikkeling in scholen.
Wat Good (2024) ons leert
Leraren behandelen leerlingen die zij als kansrijk zien vaak anders. Ze ondersteunen meer, stellen hogere eisen en bieden meer leerkansen. Leerlingen voelen
dit feilloos aan en passen hun motivatie en zelfbeeld hierop aan. Verwachtingen worden zo deels een zelfvervullende voorspelling.
2. Effectieve leraren maken écht verschil
Onderzoek toont dat sommige leraren structureel betere resultaten behalen, zelfs bij vergelijkbare leerlingpopulaties. Dit heeft veel te maken met het geven van de juiste instructie, goed klassenmanagement en het combineren van conceptueel begrip met procedurele vaardigheden.
3. Verandering vraagt tijd én context
Eenmalige trainingen werken zelden. Leraren hebben baat bij interventies die aansluiten bij hun eigen klaspraktijk, met doorlopende begeleiding en ruimte om te reflecteren met collega’s.
4. Integreer verwachtingen en effectiviteit
Tot nu toe zijn deze onderzoeksvelden vaak los van elkaar bestudeerd. Juist de combinatie – weten wat effectief is én begrijpen hoe verwachtingen werken – kan leiden tot rijkere en bruikbare verbeterstrategieën.
5. Het verband in één oogopslag
Onderstaand schema laat zien hoe verwachtingen via leraargedrag en leerlingperceptie invloed hebben op motivatie, zelfbeeld en uiteindelijk leerresultaten, met structurele factoren als externe invloed.
.png?width=619&height=432&name=image%20(4).png)
(Schema gebaseerd op Good, 2024)
Vijf praktische stappen voor scholen
Op basis van deze inzichten zie ik een duidelijke match met de volgende aanpak voor lerarenontwikkeling:
-
Geef leraren de kans om zelf kennis te verwerven in hun eigen context. Laat hen nieuwe inzichten koppelen aan de realiteit van hun klas, zodat de vertaalslag vanzelf ontstaat.
-
Bied een gemeenschappelijke basis – bijvoorbeeld via een boek, hoofdstuk, e-course of video – zodat iedereen over dezelfde kernkennis beschikt. Maar let op: zonder koppeling aan de praktijk blijft het effect beperkt.
-
Plan structureel tijd onder werktijd om de opgedane kennis te bespreken, bijvoorbeeld in leerteams. Zo wordt impliciete kennis expliciet en groeit de onderlinge consistentie.
-
Organiseer follow-up met coaching of collegiale ondersteuning. Nieuwe aanpakken beklijven pas als er ruimte is voor oefenen, feedback en bijsturen.
-
Spreek een gezamenlijke focusperiode af waarin het hele leerteam de nieuwe kennis toepast, en leg de resultaten vast, bijvoorbeeld op een kwaliteitskaart. Zo wordt ontwikkeling meetbaar en zichtbaar.
Waarom dit werkt
Deze aanpak sluit direct aan bij Good’s bevindingen:
-
Contextgericht: geen one-size-fits-all, maar leren dat past bij de eigen klas.
-
Collectief leren: verwachtingen en praktijken worden gedeeld, besproken en aangescherpt.
-
Duurzaamheid: doorlopende begeleiding voorkomt dat nieuw gedrag wegzakt.
-
Evidence-based: resultaten worden gemeten en gekoppeld aan concreet lesgedrag.
Zo ontstaat een duurzamere leer- en verbetercultuur waarin zowel de verwachtingen van leraren als effectieve instructiestrategieën samen bijdragen aan betere leerresultaten voor álle leerlingen.
Kortom, als we willen dat leerlingen leren en ontwikkelen, moeten we hetzelfde doen voor leraren. Door hoge verwachtingen te combineren met effectieve professionalisering creëren we een hefboom voor verandering – in de klas, in de school en uiteindelijk in het hele onderwijs.
Bron
Good, T. L. (2024). Reflecting on decades of teacher expectations and teacher effectiveness research: Considerations for current and future research. Educational Psychologist, 59(2), 111–141. https://doi.org/10.1080/00461520.2024.2324386
Binnen Academica zetten we op in op duurzame schoolontwikkeling met onze programma's als:
- De school als PLG
Maar ook via individuele online nascholing:
- de Kunst en kunde van het leren en lesgeven
Maar ook:
.png)
